Doordat we altijd maar ‘aan’ staan, zijn we massaal moe. Gezondheidszorgpsycholoog Annemarieke Fleming pleit voor een cultuuromslag. En die begint met veel vaker rusten; liggend en zonder scrollen.

Fleming maakt zich zorgen en heeft daar alle reden toe. Het aantal Nederlanders dat zich aanhoudend vermoeid voelt, is volgens het CBS tussen 2007 en 2018 ruim verdubbeld, van 8 naar 17 procent. En al vielen de cijfers in 2020 iets lager uit, de verwachting is dat het erger wordt. In een onderzoek door het CNV eind 2021 noemden 6 op de 10 ondervraagden de werkdruk hoger dan in de eerste helft van het jaar; liefst twee op de tien zeggen tegen een burn-out aan te zitten.

“En reken maar dat onze ongerustheid over de oorlogen in Oekraïne en Israël een duit in het zakje doen,’ zegt Fleming. “Want ook angst en onzekerheid dragen bij aan vermoeidheid. Als we niet oppassen, stevenen we af op een gigantische collectieve vermoeidheid.” Fleming ziet een gemene deler: alle vermoeide mensen ervaren een vorm van te veel ‘aan’ staan. Of het nou komt door het nieuws of de maatschappelijke spanning, werkstress, een chronische ziekte, relatieproblemen, jeugdtrauma’s of fysieke pijn: ons stressresponssysteem staat voortdurend aan.

Wat is het probleem met dat ‘aanstaan’? Fleming: “Het is een slimme truc van Moeder Natuur, bedoeld om kortdurende bedreigingen het hoofd te bieden. Stel, je fietst door de stad en wordt bijna aangereden. Typisch een moment waarop je ‘aan’ gaat en je sympathische zenuwstelsel actief wordt: je gaat hoog en snel ademen, het hart klopt sneller en er wordt zuurstof naar de spieren gepompt zodat die zich kunnen aanspannen. Die verhoogde alertheid maakt dat je kunt uitwijken en niet wordt geschept. De bedoeling is dat die alertheid daarna weer afneemt. Maar daar gaat het mis. We staan veel te vaak en te lang in die actie- of overleefmodus.”

Hoe gaat dat op het werk? “De manier waarop wij werkdagen inrichten – eigenlijk kan ons lichaam dat helemaal niet aan. Na drie kwartier vergaderen is de focus eruit, is gebleken uit onderzoek. Toch gaan we in veel banen veel langer door. Zelf werk ik daarom nog maar twee dagen in mijn baan in een revalidatiecentrum, zodat ik op andere werkdagen meer mijn eigen tijd kan indelen. Die autonomie helpt tegen vermoeidheid. De uitputtingscijfers onder zzp’ers zijn twee keer zo laag als onder werknemers in loondienst.”

Wat is er nodig? “Een cultuuromslag. De werkcultuur kunnen we niet van de ene op de andere dag veranderen. De rol die we zelf aan rust toedichten wél. Er hangt veel schaamte en schuld rond het nemen van rust. Veel mensen vinden het gênant om te zeggen: ‘Ik kan niet, omdat ik rust nodig heb.’ Als we overdag gaan liggen, vinden we onszelf lui. Maar ik zou hippe jonge mensen willen zien slapen in grote kantoortuinen, op bankjes in het park, op rustplekken in het winkelcentrum. Ik roep iedereen op om te rusten, en het normaal te vinden dat de ander rust.”

Lees het hele artikel uit Pyschologie Magazine hier.