De stereotiepe narcist is een charismatisch, moeilijk en arrogant persoon; een man, meestal. Maar er bestaat ook een meer ‘vrouwelijke’ variant, die minder makkelijk te herkennen is: kwetsbaar narcisme. 

Mensen met narcisme willen graag bewonderd worden, overdrijven hun eigen prestaties, en vinden dat ze recht hebben op een speciale behandeling. Ze kunnen charmant zijn, extreem jaloers en hebben een gebrek aan empathie. Narcisme is een glijdende schaal: iedereen heeft wel in een bepaalde mate narcistische trekken. Pas als je zo narcistisch bent dat anderen of jijzelf daar last van hebben, wordt er van een narcistische persoonlijkheidsstoornis gesproken.

Bij mannen komt het vaker voor; in maar ongeveer een kwart van de gevallen gaat het om vrouwen, volgens de psychiatrische ‘diagnosebijbel’ DSM-5. “Dat verschil heeft deels een biologische oorzaak,” vertelt psycholoog Martin Appelo in Psychologie Magazine. Hij behandelt veel mensen met narcistische problematiek en werkte mee aan de online training Bescherm jezelf tegen narcisme. “Al is er nog niet veel onderzoek naar gedaan, er zijn aanwijzingen dat mannelijke hormonen in combinatie met stresshormonen door een instabiele jeugd iemand vatbaarder maken voor het ontwikkelen van narcisme.”

Toch komt narcisme zeker ook bij vrouwen voor. “Deze vrouwen zijn vaak imponerend en vol zelfvertrouwen, wat mogelijk kan wijzen op een hogere testosteronspiegel.” Australisch-Amerikaans onderzoek lijkt dat te bevestigen: vrouwen (en mannen) met veel testosteron gaan zich narcistisch gedragen wanneer ze meer macht krijgen – terwijl dat niet zo is bij vrouwen en mannen met weinig testosteron in dezelfde machtspositie.

Niet alle narcisten zijn hetzelfde. Het stereotiepe beeld is dat van een moeilijk en arrogant persoon dat graag in het middelpunt van de belangstelling staat: de grandioos narcist. Er bestaat ook een tweede type: de kwetsbaar narcist. Uit een meta-analyse van diverse Amerikaanse universiteiten blijkt dat vrouwen eerder naar die vorm neigen. Mensen met kwetsbaar narcisme vinden óók dat ze beter zijn dan anderen en meer rechten hebben, maar durven complimenten niet op te eisen en vermijden situaties waarin ze beoordeeld kunnen worden. Ze zijn doodsbang voor afwijzing en hypergevoelig voor wat anderen van hen vinden. Volgens Appelo hebben kwetsbaar narcisten in hun jeugd vaak geen veiligheid en geborgenheid gekend. “Het gevoel niks waard te zijn en er alleen voor te staan, hebben zij omgedraaid naar ‘ik heb niemand nodig’ en ‘alles wat ik doe, doe ik perfect, zodat niemand mij kan afwijzen’. Het zijn vaak solisten met een enorme drive. Ze werken keihard en zijn heel prestatiegericht en perfectionistisch.”

Lees het hele artikel hier.